Καλημέρα Σχολείο - 'Aρθρο της Παιδοψυχιάτρου κ.Καλύβα
Ας ονειρευτούμε μια τάξη δημοτικού σχολείου, όπου το καθημερινό πρόγραμμα θα ήταν υπόθεση όλων. Σ’ αυτή τη φανταστική σχολική τάξη, ο δάσκαλος δεν θα παρέδιδε μόνος του το μάθημα αλλά θα συζητούσε με τους μαθητές του, παρέχοντας τις πληροφορίες εκείνες που θα χρησίμευαν στα παιδιά να το ετοιμάσουν και να το παρουσιάσουν. Τα παιδιά θα λειτουργούσαν σε ομάδες, έχοντας το καθένα ένα ρόλο και μια ευθύνη για τον εαυτό του και την ομάδα του. Ο δάσκαλος δε θα έδινε έτοιμη τη γνώση, αλλά ο ίδιος θα αποτελούσε την πηγή της γνώσης. Ουτοπία; Ίσως και όχι.
΄Ηδη παρατηρούμε αλλαγές στην εκπαίδευση. Αλλάζουν οι παλαιότεροι τρόποι διδασκαλίας. Καταργήθηκε το βάθρο της έδρας, δοκιμάζεται άλλη διάταξη των θρανίων εφαρμόζονται τρόποι διδασκαλίας που ενισχύουν την ενεργητική συμμετοχή των μαθητών, καθιστώντας το μαθητικό ρόλο από παθητικό ακροατή σε ενεργό μέλος της διαδικασίας της γνώσης. Προσεγγίζεται ολοένα και περισσότερο η ενεργητική βιωματική μάθηση.
Ο βιωματικός τρόπος απόκτησης γνώσεων στην πραγματικότητα είναι ήδη γνωστός. Δεν είναι καινούριος, δεν είναι μοντέρνος. Στηρίζεται σε δύο βασικές αρχές. Η πρώτη είναι ότι όλοι οι άνθρωποι μαθαίνουμε μέσα σ’ ένα πλαίσιο σχέσεων, είτε αυτό αφορά δυάδα είτε ομάδα. Η δεύτερη αρχή αφορά τις ανώτερες λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου. Θυμόμαστε μόλις το 10% των όσων διαβάζουμε, το 20% όσων ακούμε αλλά το 90% των όσων λέμε και κάνουμε.
Όλοι μας έχουμε την εμπειρία ότι η μαθητεία κοντά σ ‘ έναν <<καλό>> δάσκαλο μπορεί να αναδείξει έναν καλύτερο και από το δάσκαλο μαθητευόμενο.
Τα μικρά παιδιά πηγαίνοντας στο σχολείο έχουν ήδη αποκτημένες γνώσεις και εμπειρία ζωής. Η δουλειά με την ομάδα είναι γνώριμη και οικεία από τον Παιδικό Σταθμό. Η επέκτασή της και στο Σχολείο έχει σημαντικά πλεονεκτήματα.
Το παιδί μέσα στην ομάδα έχει την αίσθηση του <<ανήκειν>> νιώθει ασφάλεια και οικειότητα, έτσι που να επιτρέπεται να παίρνει ρίσκα, να τολμά. Το λάθος μέσα από την ομαδική δουλειά γίνεται λιγότερο οδυνηρό απ’ότι όταν το παιδί δουλεύει μόνο του. Ένας απέναντι στους άλλους.
Επιπλέον έχει τη δυνατότητα να ασκηθεί μέσα στην ομάδα του σε δεξιότητες απαραίτητες για την εποχή μας: π.χ. μαθαίνω να ακούω τον άλλο αλλά και να μιλάω έτσι που να με καταλαβαίνουν οι άλλοι, δεσμεύομαι σ’ ότι αναλαμβάνω γιατί είμαι σημαντικός για να προχωρήσει η δουλειά της ομάδας, νοιάζομαι για το διπλανό μου, τον βοηθάω και με βοηθάει για να φέρουμε σε πέρας το έργο που έχουμε αναλάβει, περνάω καλά μαζί του, χαίρομαι που δουλεύουμε μαζί. Κάνω πράγματα με τους άλλους και μαθαίνω από αυτά. Κάνω και μαθαίνω σημαίνει ότι αξιοποιώ τις δυνατότητες των <<δύο εγκεφάλων μου>>, αριστερού και δεξιού ημισφαιρίου, με συνθετικό τρόπο. Είμαι παρών.
Είναι αλήθεια ότι η εκπαίδευση σ’ όλα τα επίπεδα έχει επικεντρωθεί στο αριστερό ημισφαίριο της λογικής σκέψης και του ορθολογισμού, παραγκωνίζοντας το δεξιό ημισφαίριο της φαντασίας, της δημιουργίας, των συναισθηματικών διαδικασιών. Αν όμως στόχος είναι η εκπαίδευση ενός ολοκληρωμένου παιδιού, τότε δεν μπορούμε παρά να πρέπει να συνθέσουμε και τις δύο λειτουργίες. Να προωθήσουμε μια ισορροπημένη λειτουργία.
Στη βιωματική μάθηση υπάρχουν πλεονεκτήματα και δυσκολίες.
Για να λειτουργήσει χρειάζεται δέσμευση, χρόνο και διαθεσιμότητα φορέων, εκπαιδευτικών, παιδιών και οικογενειών, όλου του συστήματος γύρω από τη σχολική κοινότητα.
Από την άλλη βοηθά στην ανάδυση και αξιοποίηση των δεξιοτήτων του και έτσι μειώνει την περιθωριοποίηση. Εντάσσει τα παιδιά που θα έμεναν στην άκρη, γιατί έχει μια θέση, ένα ρόλο για τον κάθε μαθητή. Εντάσσει τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες γιατί δεν εστιάζει μόνο στην γραφή, ανάγνωση και αποστήθιση. Εκπαιδεύει τα παιδιά να μάθουν τα ίδια να βάζουν στόχους και όχι να περιμένουν έτοιμο το στόχο. Λειτουργεί ως πρόκληση στην έμφυτη περιέργεια και την αναζήτηση. Καλλιεργεί κλίμα συνεργατικότητας, όπου το κάθε παιδί προσφέρει με τις δυνατότητες του ισότιμα. Επιτρέπει αποδοχή, άρα και σεβασμό. Συντηρεί κλίμα θετικής συνεργασίας των μαθητών με το δάσκαλο, γιατί αυτός πια δεν είναι άνθρωπος απ‘ όπου εκπορεύεται η γνώση. Είναι ο συντονιστής και υποστηρικτικής του έργου που περιλαμβάνει την απόκτηση της γνώσης. Ο μαθητής είναι δίπλα στο δάσκαλο του, όχι απέναντι.
Η Ελένη Γλυκατζή Αρβελέρ, σε μια συνέντευξη που έδωσε χρόνια πριν (παρουσιάστηκε σε κυριακάτικη εφημερίδα) είπε, μεταξύ άλλων: <<Ό,τι πιο σημαντικό μπορεί να ευχηθεί κανείς για τον αιώνα που έρχεται, είναι να πάψουμε να θεωρούμε το σχολείο ως μονόδρομο προς την επαγγελματική αποκατάσταση, την οικονομική άνεση και την κοινωνική καταξίωση. Το σχολείο οφείλει να είναι μονόδρομος προς την ευτυχία του ατόμου>>.
...και ΚΑΛΗ ΗΜΕΡΑ ΣΧΟΛΕΙΟ.
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΛΥΒΑ
ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ-ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ
"ΠΡΑΞΙΣ&ΠΡΑΞΕΙΣ"
